“Wat voel je?” is een veelgestelde vraag tijdens coachingsessies. “Ik denk dat …” is een veelvoorkomend begin van het antwoord. Wanneer daarop wordt gereageerd en doorgevraagd met “Dat is een gedachte. Wat voel je?”, dan lopen de reacties uiteen van “Dat heb ik toch al verteld?!” tot “Ja… Ehh… Ik weet het niet zo goed…”. De ‘simpele’ vraag “Wat voel je?” blijkt dan toch lastiger te beantwoorden dan gedacht. Gelukkig hebben we hulpmiddelen ter beschikking om dit makkelijker te maken.
Niet geleerd om te voelen
We voelen gedurende ons hele leven de hele dag door van alles. We leren echter niet allemaal om te herkennen wat we voelen en om met onze gevoelens om te gaan. Ons formele onderwijssysteem leert ons vooral om te denken en te doen, en minder om te voelen. Er bestaat geen apart schoolvak ‘Emoties herkennen en ermee omgaan’. Voor het leren van deze vaardigheden zijn we voornamelijk aangewezen op onze omgeving: thuis, vrienden, internet. Als we niet gezegend zijn met een omgeving die emotioneel vaardig is, dan kunnen emoties iets lastigs worden. We leren niet om ze te herkennen, te accepteren en te uiten op een gezonde manier.

Het lichaam als gids
Bij de eerste stap, het herkennen van emoties, kunnen we inzicht krijgen door ons bewust te zijn van de sensaties in ons lichaam. Onderzoek toont namelijk aan dat een rechtstreekse link bestaat tussen onze lichaamssensaties en emoties, zoals te zien is in Figuur 1. Bij woede voelen we bijvoorbeeld een sterke toename van sensaties in ons bovenlichaam en bij depressie een sterke afname van sensaties in onze armen en benen.
Het overzicht van Figuur 1 kan worden gebruikt als een basisgids om emoties te herkennen. Het is een hulpmiddel om de vraag “Wat voel je?” te beantwoorden vanuit je gevoel (en niet je gedachten). Wanneer deze vraag wordt gesteld, kun je eerst stilstaan bij de sensaties die je voelt en deze vervolgens koppelen aan de bijbehorende emotie. Wil je jouw vaardigheid om emoties sneller te herkennen ontwikkelen? Dan kun je jezelf regelmatig de vraag stellen “Wat voel ik nu?”. Bij het beantwoorden herhaal je iedere keer het proces van stilstaan bij sensaties en deze vervolgens koppelen aan emoties.
Ons gevoel is veel complexer dan de 13 emoties die zijn beschreven in dit overzicht. Vervolgonderzoek heeft een uitgebreider overzicht van 100 gevoelens opgeleverd die niet alleen de koppeling tussen lichaamssensaties en emoties bevatten, maar ook tussen lichaamssensaties en cognitieve en lichaamsprocessen. Klik hier om dit overzicht te zien.2
Emoties accepteren en uiten
Nadat je de eerste stap hebt gezet en je weet wat je voelt, kun je werk maken van het accepteren en uiten van je emoties. Dit proces is bevrijdend en helend, zeker wanneer het gaat om emoties die lang genegeerd, weggedrukt of opgekropt zijn geweest. Wil je begeleiding bij dit proces van emotionele bevrijding en heling?
Referenties
- Nummenmaa, L., Glerean, E., Hari, R., & Hietanen, J. K. (2013). Bodily maps of emotions. Proceedings of the National Academy of Sciences, 111(2), 646-651. Link. ↩︎
- Nummenmaa, L., Hari, R., Hietanen, J. K., & Glerean, E. (2018). Maps of subjective feelings. Proceedings of the National Academy of Sciences, 115(37), 9198-9203. Link. ↩︎